İngiliz antropolog Prof. Robin Dunbar tarafından ortaya konan ve daha sonra farklı disiplinlerde yapılan çalışmalarla desteklenen araştırmalara göre, bir insanın sürdürülebilir biçimde yakın ilişki kurabileceği arkadaş sayısı sanıldığından çok daha az. Bilim insanları, insan beyninin sosyal ilişkiyi yönetme kapasitesinin sınırlı olduğunu, bu sınırın da yaklaşık 150 kişi ile çerçevelendiğini belirtiyor. “Dunbar Sayısı” olarak bilinen bu sınırın içinde ise asıl duygusal yakınlığı oluşturan çekirdeğin çok daha dar olduğu ortaya koyuluyor.
EN YAKIN HALKADA YALNIZCA 5 KİŞİ VAR
Araştırmalar, sosyal çevrenin bir dizi iç içe geçmiş halkadan oluştuğunu gösteriyor:
5 kişilik çekirdek halka: En yakın bağların kurulduğu grup. Aile üyeleri, partner ya da en iyi arkadaşlardan oluşuyor.
15 kişilik yakın arkadaş grubu: Düzenli temas edilen, kriz anlarında aranan, duygusal yatırımın yüksek olduğu çevre.
50 kişilik iyi tanıdık grubu: Sosyal bağın bulunduğu ancak yakınlık düzeyinin sınırlı olduğu kişiler.
150 kişilik geniş çevre: Kişinin topluluk içinde adını, yüzünü bildiği ve bağ kurabildiği maksimum sayı.
Bu modelin, farklı kültürlerde, şirket yapılanmalarında, askerî birimlerde ve hatta sosyal medya kullanımında bile tutarlı sonuçlar verdiği belirtiliyor.
SOSYAL MEDYA 5 KİŞİLİK HALKAYI BÜYÜTMÜYOR
Oxford Üniversitesi’nden psikologların 2023’te yayımladığı bir başka çalışma, dijital çağın bu sınırı genişletmediği sonucuna ulaştı. Araştırmacılar, sosyal medyada yüzlerce kişiyle etkileşime girilse bile “duygusal yakınlık gerektiren” halkaların değişmediğini vurguluyor. Yani Instagram’da bin takipçiniz olsa bile gerçek hayatta “ihtiyaç anında arayabileceğiniz kişi sayısı” yine 5 ile sınırlı kalıyor.
BEYNİN İŞ YÜKÜ BELİRLEYİCİ: YAKIN İLİŞKİ ZAMAN VE ENERJİ İSTİYOR
Beynin “sosyal biliş” bölümlerinin çalışma kapasitesi de bu sınırın kaynağı olarak gösteriliyor. Uzmanlara göre yakın bir ilişkiyi sürdürmek için düzenli temas, ortak deneyim ve duygusal yatırım gerekiyor. Bu da sınırlı zaman ve zihinsel enerji nedeniyle ancak küçük bir grupla yapılabiliyor.
FAZLA SOSYAL ÇEVRE DAHA SOSYALLEŞMİŞ OLMAK ANLAMINA GELMİYOR
Uzmanlar, “çok arkadaş = güçlü sosyal hayat” algısının yanıltıcı olabileceğini belirtiyor. Psikologlar, kişi sayısını artırmanın değil, var olan yakın halkayı güçlendirmenin ruh sağlığı üzerinde daha olumlu etkiler yarattığını vurguluyor. Nitekim aşırı geniş çevreye sahip kişilerin sosyal tükenmişlik yaşama riskinin daha yüksek olduğu ifade ediliyor.
